Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Mardin, Batman ve Halfeti belediyelerine kayyum atanmasının ardından gerçekleşen hak ihlallerine ilişkin hazırladığı 130 sayfalık raporu kamuoyuna açıkladı. Diyarbakır’da düzenlenen basın toplantısında konuşan ÖHD temsilcileri, kayyum uygulamalarının demokratik hakların ihlali olduğunu vurguladı ve somut verilerle hak ihlallerini sıraladı.
Kayyımın bilançosu
ÖHD Genel Merkez Yöneticisi Muhittin Muğuç’un sunduğu raporda, 2016’dan bu yana 147 belediyeye kayyum atandığı belirtildi. Muğuç, bu süreçte Halkların Demokratik Partisi (HDP), Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) ve Demokratik Emek Partisi’ne (DEM Parti) ait belediyelerin büyük çoğunluğuna kayyum atanarak seçilmiş belediye başkanlarının görevden alındığını ve halk iradesinin gasp edildiğini söyledi. Son olarak, 4 Kasım 2024’te İçişleri Bakanlığı tarafından Mardin, Batman ve Halfeti’ye kayyum atandığını belirten Muğuç, “880 bin 60 seçmenin seçme hakkı ihlal edildi” dedi.
Hak ihlalleri ve polis saldırıları
Rapor, kayyum atamaları sonrası başlayan protestolara yönelik polis saldırılarına dair ayrıntılı veriler içeriyor. Raporda, 4-13 Kasım tarihleri arasında gerçekleşen gösterilerde 261 kişinin gözaltına alındığı, bunların 57’sinin tutuklandığı belirtildi. Ayrıca gözaltı sırasında fiziksel ve psikolojik işkencenin yanı sıra biber gazı, plastik mermi, ters kelepçe gibi yöntemlerin kullanıldığı ifade edildi. Muğuç, “Bu müdahaleler Anayasa ile korunan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlalidir” dedi.
Demokratik süreçlerin askıya alınması
Kayyum uygulamasının seçme ve seçilme hakkını ortadan kaldırdığını belirten Muğuç, “Belediyelerin karar organı olan belediye meclisleri feshedilerek halkın yönetime katılma hakkı ellerinden alınmıştır. Kayyım, yerinden yönetim ilkesine aykırıdır ve Kürtlerin yaşadığı bölgelerde sistematik hale gelmiştir” ifadelerini kullandı. Raporda, İçişleri Bakanlığı’nın sosyal medya üzerinden yürüttüğü suçlama kampanyalarının da masumiyet karinesini ihlal ettiği belirtildi.
Öneriler ve talepler
ÖHD, raporda yer alan önerilerle kayyum politikalarına karşı çözüm yollarını sıraladı. Raporda şu talepler öne çıktı:
• “Seçimle belirlenen belediye başkanlarının görevden alınması yerine belediye meclislerinin içinden seçim yapılmalıdır.”
• “Kayyum uygulamaları derhal sona ermeli, halkın iradesine saygı gösterilmelidir.”
• “Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi için Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı dikkate alınarak düzenlemeler yapılmalıdır.”
• “Protestolara yönelik orantısız güç kullanan kolluk kuvvetleri hakkında soruşturma başlatılmalıdır.”
Son olarak ÖHD, “Demokratik hakların ihlaline karşı hukuki mücadelemizi sürdüreceğiz. Seçilmiş eşbaşkanların görevlerine iadesi için tüm demokratik kurumları sorumluluk almaya davet ediyoruz” çağrısında bulundu.
