İHD: Anadil haktır. Topluluklar dilleriyle var olurlar

İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısıyla yazılı bir açıklama yaptı.  “Anadil haktır, Dünya Anadil Günü tüm halklara kutlu olsun!” başlıklı açıklamada, UNESCO tarafından 17 Kasım 1999 tarihinde, 21 Şubat’ın Uluslararası Anadil Günü olarak ilan edildiği hatırlatılarak, 2000’den bu yana bu tarihin dünyada kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla “Dünya Anadili Günü” olarak kutlandığı vurgulandı.

Dünya Anadili Gününün 23’üncü yılında Dünya üzerindeki dillerin yok olmaya devam ettiği ve pek çok dilin tehdit altında olduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Yok olan diller ve tehdit altındaki diller azınlık ya da kendi egemenliğine ve anadilinin kullanımına dair inisiyatif kullanma hakkına sahip olamayan toplulukların dilleridir” denildi.

Açıklamada, anadilin topluluk bireylerinin en kolay sosyalleştiği, etkileşimde olduğunu ve gelişimini en rahat devam ettirebildiği bir dil olduğuna vurgu yapılarak, anadilin eğitim dili olmasının temel bir insan hakkı olduğuna işaret edildi.

Açıklamada, “Anadilde eğitim hakkına kavuşabilmiş olan toplulukların her anlamda gelişimi daha fazla olacak ve topluluklar arasındaki eşitsizliği de ortadan kaldıracaktır. Ayrıca, yapılan bütün araştırmalar anadilinde eğitim gören çocukların pedegojik olarak daha başarılı oldukları görülmektedir. Ancak Dünya üzerinde egemen olan devletlerin asimilasyoncu politikaları, tekçi uygulamaları nedeniyle egemen ulusun dili diğer topluluklara da zorunlu hale getirilmektedir. Oysa anadil toplumların varlıklarının, kimliklerinin ve kültürlerinin en önemli aktarıcısıdır ve göstergesidir. Topluluklar dilleriyle var olurlar. Dili olmayan toplulukların topluluk olarak varlıklarını devam ettirmeleri oldukça zordur” ifadeleri kullanıldı.

“Taraf olunan sözleşmenin gerekleri yerine getirilmeli”

Türkiye’de konuşulan 3 dilin kaybolduğu, 15 dilin ise kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna vurgu yapılan açıklamada, “Ülkemizin çözüm bekleyen en temel sorunlarının başında gelen ‘Kürt Sorununun’ çözümü ve toplumsal barışın sağlanmasının en temel ilerleme araçlarından birisi, kuşkusuz her bireyin kendisini ait hissettiği topluluğun dili ile özgürce gerçekleştirme olanaklarına kavuşmasıdır. Türkiye başta Çocuk Hakları Sözleşmesi olmak üzere taraf olduğu evrensel insan hakları belgelerinde farklı dil, kültür ve inanç değerlerinin öğretilmesi ve yaşatılmasına olanak veren maddelerdeki çekinceleri derhal Kaldırmalı, BMUNESCO ‘Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşmesine’ taraf olunarak gereği yerine getirilmelidir” sözlerine yer verildi.

Açıklama şöyle devam etti: “Dünya Anadil Gününü kutluyor her bireyin en doğal insan hakkı olan kendi anadili ile eğitim alma ve dünya ile iletişim kurma hakkının ivedilikle hayata geçirilmesini talep ediyoruz. 21 Şubat Dünya Anadil Günü Tüm Dillere Özgürlük Günü Olsun! 21ê Sibatê Roja Zimanê Zikmakî ya Cihanê Li Hemû Zimanan Pîroz Be! Freedom to All Languages: International Mother Language Day 21 February.”