Doktor Rümeysa Şen’in nöbet çıkışı geçirdiği trafik kazasında yaşamını yitirmesi üzerine asistan hekimlerin ağır çalışma koşulları yeniden gündeme gelirken Sağlık Bakanlığı tepkiler ve eylemler üzerine adım atmak zorunda kaldı.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) ise üniversite hastaneleri başta olmak üzere çoğu kurumda sorunların çözümüne yönelik henüz bir adım atılmadığının bilinmesi nedeniyle, aşırı nöbetler ve nöbet sonrası izinlerle ilgili tıp fakültesi dekanlıklarına ve hastane başhekimliklerine verilebilecek bir dilekçe örneği hazırladı.
Dilekçe örneğinde Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği’ne göre uzmanlık öğrencilerinin uzmanlık eğitimi uygulamasından sayılmayan işlerde görevlendirilemeyeceği, uzman nöbeti tutturulamayacağı ve nöbet ertesi günü görev verilemeyeceği anımsatıldı.
Sağlık Bakanlığı’nın 21 Ekim 2016 tarihli genelgesi ile il sağlık müdürlüklerinin, Yükseköğretim Kurulu’nun, Adli Tıp Kurumu’nun ve Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’nün nöbet uygulamalarının denetimi ile görevlendirildiği de belirtilen dilekçede, tüm bu düzenlemelere karşın nöbet gün ve saatlerinin mevzuata uygun hale getirilmemesinin hukuka aykırılığına dikkat çekildi.
Dilekçe Örneği
Dilekçe örneği şöyle:
…. ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DEKANLIĞI’NA
SAĞLIK BAKANLIĞI …. EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BAŞHEKİMLİĞİ’NE
…. Anabilim Dalında/Kliniğinde tıpta uzmanlık öğrencisi olarak görev yapmaktayım. Hastanemizde uzun saatler, kimi zaman 36 saati bulan sürelerde görevlendirilmekteyim.
Bilindiği gibi uzmanlık eğitim programlarının amacı; uzmanlık eğitimi alanlara yönetici, ekip üyesi, sağlık koruyucusu, iletişim kuran, değer ve sorumluluk sahibi, öğrenen – öğreten ve hizmet sunucusu olarak yetkinlik kazandırmaktır. Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği’nin 3/1-ş maddesine göre uzmanlık öğrencileri; “Kurumlarındaki kadro ve pozisyonları ne olursa olsun bu Yönetmelik hükümlerine göre uzmanlık eğitimi gören kişiler” olarak tanımlanmıştır. Yönetmeliğin; 11. maddesinin 7. fıkrası uyarınca uzmanlık öğrencileri, programda bulunan bütün eğiticilerin gözetim ve denetiminde araştırma ve eğitim çalışmalarında ve sağlık hizmeti sunumunda görev alırlar. Aynı maddenin 4. fıkrasında çok açık şekilde düzenlendiği gibi, “Uzmanlık öğrencileri, uzmanlık eğitimi uygulamasından sayılmayan işlerde görevlendirilemez.” Dolayısıyla, o kurumda asıl bulunma nedeni “uzmanlık eğitimi almak” olan hekimlerin, bu kurumlardaki nöbet ve çalışma düzenlerinin Yönetmelikte de belirtilen bu temel kurala göre belirlenmesi gerekmektedir.
“Uzmanlık Eğitimi Görenlerin Görev ve Yetkileri” Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 119. maddesinde belirtilmiş, ne şekilde nöbet tutabilecekleri de 46. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; “Uzmanlık Eğitimi görenlerin nöbetleri:
a) Kurumda üçten fazla uzmanlık eğitimi gören bulunduğu hallerde genel uzmanlık eğitimi görenler nöbeti tutulur. Bu nöbeti baştabib düzenler. Genel uzmanlık eğitimi görenler nöbeti tutanlar genel hastane nöbeti tutan uzman nezaretinde çalışırlar. Kurumdaki uzmanlık eğitimi görenlerin hepsi yalnız bir dalda bulunduğu takdirde servis nöbeti tutmazlar. Genel uzmanlık eğitimi görenler nöbetine girerler.
Uzmanlık eğitimi görenlere hiçbir zaman uzman nöbeti tutturulamaz.
Bir serviste ikiden fazla uzmanlık eğitimi gören bulunduğu takdirde, bunlar sıra ile servis nöbeti tutarlar. Servis nöbetini servis şefi düzenler. Bu düzenlemede genel uzmanlık eğitimi görenler nöbeti göz önünde bulundurulur.”
Aynı Yönetmeliğin 41. maddesine göre “Gece nöbeti tutanlara ertesi günü görev verilmez. Geceyi yoğun mesai ile uykusuz geçiren personele, kurumun personel durumu ve imkanları müsait olmak, hizmeti aksatmamak kaydıyla evinde veya kurum içerisinde lüzum görüldüğü sürece dinlenmesi için baştabip izin verebilir. Bu takdirde de bunlar acil durumlarda baştabip veya nöbetçi tabibin davetine uymaya mecburdurlar. Hafta tatillerinde ve resmi tatil günlerinde nöbet tutanlara hizmeti aksatmamak kaydıyla diğer iş günlerinde nöbet süresi kadar izin verilebilir”.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 21.10.2016 günlü “Uzmanlık öğrencileri” konulu 2016/19 sayılı Genelgesi il sağlık müdürlüklerine, YÖK’e, Adli Tıp Kurumu’na ve Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir. Böylelikle Genelgenin uygulanmasını denetleme görevi de ilgili birimlere verilmiştir. Genelgenin 3. Maddesinde uzmanlık öğrencilerinin nöbet uygulamasının üç günde birden daha sık olmayacak şekilde düzenlenmesi kuralı getirilmiş, 4. maddesinde tutulan nöbetler karşılığında izin kullandırılmayan hallerde nöbet ücretlerinin en geç müteakip ayın onbeşine kadar ödeneceği belirtilmiş, 8. maddesinde uzmanlık öğrencilerinin programda bulunan eğiticilerin gözetim ve denetiminde sağlık hizmeti sunumunda görev alacağı, uzmanlık öğrencisine nezaret eden ilgili eğitim görevlisi, başasistan veya uzmanın bilgisi ve değerlendirmesi bulunmadan hastalara tedavi uygulayamayacağı, nöbetlerin de uzman nezaretinde yürütüleceği ve uygulamanın belirlenen kurallara uygunluğunun da kurum yöneticileri ve eğitim sorumluları tarafından takip edilmesinin zorunlu olduğu vurgulanmıştır.
Bütün bu düzenlemelere karşın nöbet gün ve saatleri mevzuata uygun hale getirilmemekte, Anayasa ve diğer üst hukuk normları ile güvence altına alınan dinlenme hakkım korunacak şekilde düzenlenmemektedir. Bu durum, aşırı yorgunlukla beraber nitelikli uzmanlık eğitimi alma hakkımı ihlal ettiği gibi, sağlık hizmetinin yüksek dikkat gerektiren özelliği gözetildiğinde sunulan sağlık hizmetinin niteliğini de olumsuz etkilemektedir. Süregiden mesai uygulamaları ile aynı zamanda maddi ve manevi varlığımı koruma ve geliştirme imkanım da ortadan kaldırılmaktadır.
Tüm bu nedenlerle personel açığının giderilmesi amacına yönelik olduğu açık olan fazla nöbetlerimin ve nöbet ertesi çalışmalarımın ortadan kaldırılması, uygun şekilde eğitim alabileceğim ve tıbbi hata yapmaya açık hale getirilmeyeceğim çalışma ortamına kavuşturulmam ve izin haklarımın kullandırılması talebimi gereği için bilgilerinize, aksi takdirde doğacak tüm olumsuz sonuçlardan idarenin de sorumlu olacağını dikkatlerinize sunarım. Saygılarımla,
tarih
Dr. …….
(TC Kimlik No: ……..)
