Tel Aviv’de binlerce protestocu, Başbakan Benjamin Netanyahu liderliğindeki İsrail’de demokrasinin aşındığı belirterek, Tel Aviv’in sembolik Rabin Meydanı’nda 19 Nisan Pazar günü “kara bayrak” eylemi için bir araya gelmişti.
Koronavirüs salgınına karşı önlem olarak ikişer metre aralıklarla bir araya gelinen mitinge, salgın nedeniyle alana gelemeyenler ise mitingin Facebook ve Zoom’daki sanal sürümleri üzerinden katıldı.
Eylemi düzenleyenler mitinge beş binden fazla insanın katıldığını belirtiyorlar. Bu eylem salgın günlerinde ortaya serilen bir biçim olarak şimdiye dek yapılan en kitlesel eylem olma yönüyle öne çıkıyor.
“Kara bayrak” hareketi nedir?
“Kara bayrak” hareketi, İsrail halkı içerisinde Netanyahu karşıtı olarak ortaya çıkmış bir hareket. Bu hareketi oluşturanlar, geride kalan dört Netanyahu hükümeti dönemi boyunca Netanyahu’nun İsrail demokrasisi için bir tehlike olduğunu belirtiyor ve demokrasinin tehdit altındaki durumuna karşı tepkilerini kara bayraklarla sembolize ediyorlar.
Hareket ismini, demokrasiye dönük Netanyahu tehdidine tepki duyan kesimin evlerine ve araçlarına kara bayraklar bağlaması eylemleri döneminden alıyor.
19 Nisan’daki kitlesel miting dışında “Kara Bayrak” hareketi son günlerde çok sayıda eylem gerçekleştirdi. 16 Nisan Perşembe günü, eylemciler Tel Aviv’deki Habima Meydanı’nda da benzer bir miting düzenlemiş ve buraya yaklaşık 2 bin kişi katılmıştı. Burada da eylemciler, salgına karşı önlem olarak genelde araçlarında kalsalar da tepkilerini bir araya gelerek, sokakta vermeyi tercih ediyorlar.
Polis para cezası ile protestoları bastırmaya çalışıyor
13 Nisan Pazartesi günü ise, Mavi ve Beyaz hareketi liderlerinden Gabi Ashkenazi’nin evinin önünde düzinelerce siyah bayraklı protestocu gösteri yaptı. Eylemde, polis “yasaklı toplantıyı” dağıtmayı reddettiği için beş organizatöre para cezası verdi. Eylemciler oldukça yüksek miktarlarda kesilen para cezasına ilişkin polisin “protestoları büyük para cezalarıyla bastırmaya çalıştığını” belirtiyorlar.
Eylemler neden sıklaştı?
Eylemlerin sıklaşmasına ve hedefin yalnızca Netanyahu ile sınırlı kalmayıp Mavi ve Beyaz hareketi liderlerini de kapsamasına ilişkin nedenlere gelirsek…
İlk olarak eylemlerin ana hedefinde olan Başbakan Netanyahu rüşvet, dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma şeklinde üç ayrı suç nedeniyle bir süredir halk nezdinde teşhir olmuş, istifası istenmiş ama Netanyahu buna yanaşmamıştı. Devlet yöneticilerinin klasik silahına sarılarak “muhalefet, medya, polis ve devlet savcılığını içeren bir siyasi darbe girişiminin kurbanı olduğunu” iddia etmişti.
İkinci olarak Netanyahu bu suçlar nedeniyle mahkemelik olmuş durumdaydı. 17 Mart’ta görülmesi beklenen davaları, salgın nedeniyle mahkemelerin kapatılması sonrasına ertelendi. Görünene göre bu davalar en erken Mayıs ayında görülebilecek. Ancak Netanyahu, yargılanmadan kaçmak için dördüncü hükümet dönemi sonlanmasına karşın yangından mal kaçırır gibi yeni hükümeti kurmaya ve yeniden başbakan olmaya çalışıyor.
Üçüncü olarak Netanyahu hükümeti yeniden kurmak için gerekli olan güven oyunu tek başına alamadı. Bu yüzden de daha önceki dönemde muhalefet kanadında duran Mavi ve Beyaz hareketine ciddi tavizler vererek koalisyon kurma çabasına girişti. Mavi ve Beyazlar da bu önerileri kabul etti.
“Eğer içerideysen, onun bir parçasısın”
Mavi ve Beyaz’ın Netanyahu’ya yeni hükümet kurmakta yardım etmesi ciddi tepkiler çekti. “Kara bayrak” mitinginde (19 Nisan) konuşan, Mavi ve Beyaz hareketinin eski müttefiki Yesh Atid-Telem’in liderlerinden Yair Lapid’in, Mavi ve Beyaz lideri Benny Gantz’ı hedef alan sözleri bu tepkilerin özeti gibi…*
Gantz’a dönük sert bir eleştiri yapan Lapid, geçen ay Netanyahu ile birlik koalisyonuna geçmeyi kabul ettiğinde partide bir bölünmeye neden olan Mavi ve Beyaz liderin (Gantz’ın, Ç.N) sorunun bir parçası haline geldiğini söyledi. Lapid eski partnerinden “Hükümete girmek için savaşıyor” şeklinde söz etti. “Kendilerine hikayeler anlatıyorlar. ‘İçeriden savaşacağız’ diyorlar. İçeriden yolsuzlukla savaşmazsınız. Eğer içerideysen, onun bir parçasısın. ”
“Birlik hükümeti değil, 5. Netanyahu hükümeti!”
Gantz ile birliğin ilk olarak Netanyahu başkanlığındaki bir hükümet kurma amacıyla Pazar günü de görüşmeleri devam ederken, Lapid konuşmasında bu çabayla alay etti. “Oluşturulan hükümet, bir acil durum hükümeti veya bir ulusal birlik hükümeti değildir. Beşinci Netanyahu hükümetidir. Müzakerelerde koronavirüs hakkında bile konuşmadılar. Ekonomi hakkında konuşmadılar. Kendileri hakkında konuştular. İşleri hakkında. Mavi ve Beyaz’ı terk edip bizi dolandırmış olanlar, sahtekarlık suçu bulunan bir adamın altında oturacaklar. Güvenimizi kötüye kullananlar, güven ihlali ile suçlanan bir adamın altında oturacaklar. İş ve ikramiyeyle rüşvet verenler, rüşvet için suçlanan bir adamın altında oturacaklar.”
“Parlamento düzenini bozan, tanklar değildir”
Lapid, yakın tarihli anlaşmanın Netanyahu’nun cezai suçlamalardan kaçmasına izin vereceğini iddia etti. (Gantz ve partisi, herhangi bir hükümetin adalet sistemini zayıflatmasına izin vermeyecekleri konusunda ısrar etseler de.) “İddianameleri olan bir kişi, bir polis şefini, bir savcıyı, bir başsavcıyı, davasıyla ilgilenecek hâkimleri atayamaz. Bu Netanyahu’nun talepler listesidir. Bu talepleri karşılayanlar karşıt bir ses değil, sadece dekorasyondur ” dedi.
“21. yüzyılda demokrasiler böyle ölüyor. Parlamento düzenini bozan, tanklar değildir. İçeriden ölürler. Beş yıl önce, Türkiye hâlâ işleyen bir demokrasiydi. Dört yıl önce Macaristan hala bir demokrasiydi. İçeriden öldüler. Çünkü iyi insanlar sessizdi ve zayıf insanlar teslim oldu” diyen Lapid “asla teslim olmayacağını” söyledi.
* Konuşma metinleri için timesofisrael.com isimli siteden faydalanılmıştır.
