AVRUDA’DA “UZUN DURGUNLUK”
Kapitalizmin yapısal/genelleşmiş krizi, 2009’dan sonra Avrupa’ya yansıdı ve yıkıcı sonuçlar yarattı. Avrupa küresel krizin odak coğrafyasına dönüştü. Özellikle Avrupa’nın güneyi/ Akdeniz havzası krizin merkezi haline geldi. Yunanistan’da borç krizi ülkeyi iflasa sürükledi. En zayıf halka olan Yunanistan’ı yeni zayıf halkalar takip etti. İrlanda, İzlanda, İspanya, Portekiz borç ve bankacılık krizi içine girdi. Kriz İtalya hatta Fransa’da sarsıcı sonuçlar yarattı. Almanya ciddi ekonomik daralma yaşadı. Uzak Asya pazarına yönelmesi, Almanya’nın yaşadığı problemlerin şiddetini azalttı. Avrupa’da 6. yılını dolduran kriz, iç salınımlar yaratarak devam ediyor. Özellikle kıtanın Akdeniz havzasında yıkıcı kriz dinamikleri etkisini sürdürüyor. Ve merkez ülkeleri saracak senkronları bünyesinde taşıyor. 2016 yılına girerken Yunanistan “sürekli kriz” coğrafyası olarak öne çıkıyor. Yunanistan’ı İspanya ve Portekiz takip ediyor. İtalya’da ise ekonomik kırılganlık arttı. Fransa’nın durumu da pek iç acıcı değil.
MAASTRİCHT KRİTERLERİ ÇÖKÜYOR
Avrupa’da kriz derinleşme ve yayılma eğilimi gösteriyor. Özellikle kıtanın Akdeniz havzası yeni kriz senkronlarını bünyesinde barındırıyor. Kapitalist devletlerin krize karşı ortak bir “refleks” olarak kamu kaynaklarını devreye sokması, zaten yüksek olan kamu açıklarını hızla artırdı ve bu “operasyonların” doğal sonucu olarak kamu borç stokları afaki bir noktaya ulaştı. Hatta bazı ülkelerde Yunanistan gibi borç çevrimini kıracak aşamaya geldi. Portekiz, Kıbrıs Cumhuriyeti, İspanya ve İtalya’da ciddi problemler yaşanıyor.
Bütün bu gelişmeler Maastricht Kriterlerini zorluyor. Maastricht Kriterleri, AB’nin ekonomik ve parasal birliğine katılmanın şartlarını ifade ediyor. Ne var ki kriterlerin üye ülkelerin borç ve bütçeleri ilgili maddeleri bugün birçok ülke tarafından delinmiş durumda. Kriterlere göre, üye ülkelerin kamu borçları GSYİH’sının yüzde 60’ını, bütçe açığı ise yüzde 3’ünü geçmemesi gerekiyor.
Yunanistan’ın kamu borcu GSYİH’sının yüzde 180’nine ulaştı. Sosyal yıkım politikalarına ve “kurtarma paketlerine” rağmen bütçe açığı ise GSYH’nin yüzde 150’sine yaklaştı. Yunanistan’ı kamu borcu en yüksek ülke olarak İtalya ve ardından Portekiz takip ediyor (yüzde 132 ve yüzde 130’la). İtalya bu konumuyla yeni en zayıf halka olarak dikkat çekiyor. Ve bu ülkeleri İrlanda, Güney Kıbrıs, Belçika, İspanya izliyor.
AB üyeleri açısından borç yükü şartını 15, bütçe açığı şartını 12 ülke yerine getirmiyor. Bu durum kapitalist krizinin etkisiyle Maastricht Kriterleri’nin fiilen işlemediğini ve AB’nin entegrasyon düzeyinde yaşadığı ciddi problemleri/ aşınmayı ortaya koyuyor.
GÜNEY AVRUPA SARSILIYOR
Kriz süreci güney Avrupa’yı sarsmaya devam ediyor. Yunanistan’da sorunlar artarak, derinleşiyor. Portekiz ve İspanya borç krizi anaforundan kurtulmuş değil.
İspanya ve özellikle İtalya’daki gelişmeler dikkatle izlenmelidir. İspanya Avrupa’nın en büyük ekonomilerinden biridir. İspanya Yunanistan ve Portekiz’in yaklaşık 5 katı büyüklüğünde bir ekonomik yapıya sahip. Ülkede 2010’dan beri radikal kemer sıkma politikaları uygulansa da bir sonuç alınmadı. Ciddi bir bütçe açığı bulunuyor. Kamu borç stoku da kriterlerin çok üzerinde (yüzde 97,7 gibi). İşsizlik oranı ise yüzde 24 gibi yüksek bir seviyeye ulaştı.
İtalya ciddi problemler yaşıyor. Avrupa’nın 3. büyük ekonomisi olan İtalya’da hem bütçe açığı, hem de kamu borç stoku önemli bir noktaya ulaştı. Ekonomik kırılganlık arttı. Siyasal polarizasyonun şiddetlendiği İtalya’da, 2016 yılı önemli gelişmelere gebe.
Güney Avrupa’da ekonomik kırılganlığın attığı, kriz dinamiklerin açığa çıktığı bir konjonktürün içine girdik. Bölgedeki ülkelerde kamu borcu, yüksek bütçe açığı ve işsizlik sorunu ciddi seviyeye yükseldi. Avrupa’da kriz sürüyor. Krizin şiddetlenme riski artıyor.
Yunanistan zayıf halka olmaya devam ediyor. Yunanistan’ı zincirin gücünü belirleyecek yeni zayıf halkalar izliyor. Yunanistan’ın yaşadığı borç ve bankacılık krizine benzer kriz dalgaları, Avrupa’nın Akdeniz havzasını sarabilir.
Volkan Yaraşır
