Cumhurbaşkanı R.T.Erdoğan, Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş’in Bekaert Çelik şirketinin iki fabrikasında aldığı grev kararlarını 14 Aralık günü “Millî Güvenliği Bozucu Nitelikte Görüldüğü” gerekçesiyle 60 gün “erteledi”.
Erdoğan 30 Aralık 2018’de partisinin il başkanları toplantısında, “Bizimle beraber grev denilen olaylar ortadan kalktı. Şimdi grevler yok. Grev olmuyorsa işçinin hakkını veriyorsun, hukukunu gözetiyorsun demektir” dese de AKP döneminde, 2003 yılından 2022 yılına kadar toplamda 19 grev alınan kararlarla engellendi. Tek başına bu rakam bile AKP iktidarının işçi ve emekçinin değil sermaye ve patronların yanında olduğunu devlet gücünü onların çıkarlarını korumak için harekete geçirdiğini gösteriyor.
AKP döneminde daha önce Şişecam, Pirelli, Good Year, Brisa, MESS’e üye işyerleri ile Akbank gibi büyük şirketlerde DİSK/Lastik-İş, DİSK/Birleşik Metal-İş, Türk-İş/Kristal-İş, Türk-İş/Petrol-İş ve Türk-İş/Türk Metal sendikaları tarafından alınan ve uygulanan grev kararları yasaklanmıştı. 2003 yılından bu yana özellikle büyük ölçekli şirketlerde uygulanan veya alınan tüm grevler neredeyse istisnasız bir biçimde yasaklandı.
DİSK-AR’ın verilere göre yasaklanan grev kararlarından 195 bin işçi etkilendi.
Grev yasakçısı AKP
AKP tarafından yasaklanan ilk grev 1 Temmuz 2003’te Petrol-İş’in örgütlü olduğu Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ’de gerçekleşti. Yine aynı yıl Kristal-İş üyesi 5 bin Paşabahçe işçisinin grevini daha başlamadan yasakladı. Yasağın kalkmasının ardından Paşabahçe işçileri, 30 Ocak 2004’te greve yeniden başladı ancak bu grev kararı da yasaklandı.
21 Mart 2004’te Lastik-İş’in toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmazlıkla sonuçlanınca aralarında Pirelli, Goodyear ve Brisa gibi lastik üretiminin yapıldığı 20 ayrı fabrikada 5 binin üzerinde işçi grev kararı aldı. Grev kararı, Bakanlar Kurulu tarafından yasaklandı.
1 Eylül 2005 tarihine gelindiğinde ise Türkiye Maden-İş’in örgütlü olduğu Erdemir Madencilik’teki 400 işçinin grev kararı yasaklandı. 27 Haziran 2014’te iktidardan grev yasağı kararı geldi ve 5 bin 800 işçinin Şişecam’a bağlı 10 cam fabrikasında 8 gün sürdürdüğü grev, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasaklandı.
Bakanlar Kurulu devrede
21 Temmuz 2014’te ise Bakanlar Kurulu, Çöllolar Kömür Sahası işyeri ile Çayırhan Kömür İşletmesinde, Türkiye Maden İşçileri Sendikası tarafından alınan grev kararını, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasakladı. Alınan bu yasak kararı bin 500 işçiyi etkiledi. 30 Ocak 2015’te Bakanlar Kurulu, Birleşik Metal-İş’in, aralarında Anadolu Isuzu, Demisaş Döküm, Federal Mogul, Sarkuysan ve Türk Prysmian Kablo’nun da olduğu toplamda 15 bin işçinin çalıştığı 22 fabrikada uyguladığı grevi yasakladı.
Grev yasağına OHAL bahanesi
AKP-MHP ittifakının, OHAL döneminde çıkardığı 678 sayılı KHK ile grev yasağı kapsamını genişletti. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 63. maddesinde “Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı altmış gün süre ile erteleyebilir” olarak yer alan grev erteleme koşullarına “büyükşehir belediyelerinin şehir içi toplu taşıma hizmetlerini, bankacılık hizmetlerinde ekonomik veya finansal istikrarı bozucu nitelikte olması” durumu eklendi.
AKP’nin grev yasakları kararı OHAL döneminde de devam etti. OHAL’den etkilenen ilk grev Asil Çelik oldu. AKP, toplu iş görüşmelerinde anlaşmaya varılamaması üzerine Asil Çelik’te 18 Ocak 2017’de başlayacak grevi yasakladı. Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu EMİS’e bağlı işyerlerinde 20 Ocak 2017’de başlayan grev, R.T.Erdoğan’ın da imzasının bulunduğu bir kararla “milli güvenliği bozucu” nitelikte olduğu gerekçe gösterilerek yasaklandı.
20 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Akbank grevi “Ekonomik ve finansal istikrarı bozucu nitelikte” olduğu gerekçesiyle başlamadan yasaklandı. 22 Mayıs 2017 tarihli Resmi Gazete’de yer alan kararla Şişecam işçilerinin 24 Mayıs 2017’de başlatacağı grev “Milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.
130 bin metal işçisinin grevine yasak MESS’e kıyak
Bir başka yasaklanan grev kararı ise 5 Haziran 2017 tarihinde Mefar İlaç Fabrikası’nda toplu sözleşme görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine alındı. Ancak bu grev de Bakanlar Kurulu tarafından “genel sağlığı bozucu nitelikte görüldüğünden” yasaklandı. 2 Şubat 2018 tarihinde ise Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası sözleşmesi kapsamında 130 bin işçiyi kapsayan grev kararı alındı ancak bu grev Bakanlar Kurulu’nun kararı ve R.T.Erdoğan’ın onayıyla yasaklandı.
23 Mayıs 2018’de Petrol-İş üyesi Soda Kromsan işçilerinin Adana ve Mersin’de aldığı grev kararı grevin başlayacağı gün Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklandı. 8 Ocak 2019’da ise İzmir Banliyö Taşımacılığı Sistemi Ticaret AŞ’ye bağlı işyerlerinde grev, Cumhurbaşkanı kararı ile yasaklandı.
8 Ekim 2020’de Petrol-İş’in örgütlü olduğu Şişecam’a ait iki fabrikadaki grev başlamadan yasaklandı. Son olarak ise Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş’in Kocaeli’de bulunan Bekaert Çelik şirketinin iki fabrikasında aldığı grev kararları, Erdoğan engeline takıldı ve yasaklandı.
Bekaert işçisi: “İşçiler açsa patronlara huzur yok!”
Temmuz ayında başlanan toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine Bekaert’te 13 Aralık günü saat 13.00’te uygulanmak üzere grev kararı alındı. Ancak grev henüz başlamadan yasak kararı geldi. Resmi Gazete’de R.T.Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan karara göre, Bekaert İzmit Çelik Kord Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine ait Kocaeli’nin İzmit ilçesindeki işyerinde Birleşik Metal-İş Sendikası tarafından alınan grev kararı ile Bekaert Kartepe Çelik Kord Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine ait Kocaeli’nin Kartepe ilçesindeki işyerinde Özçelik-İş Sendikası tarafından alınan grev kararı, “Milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldüğünden 60 gün süreyle ertelendi.
Aynı gün öğlen saatlerinde Birleşik Metal-İş üyesi işçiler fabrika içinde bir araya gelerek “Bu işyerinde grev var” pankartı açtı. Fabrika bahçesinde yürüyüş yapan işçiler sık sık “İsyan, grev direniş”, “Bu daha başlangıç, mücadeleye devam”, “Zafer direnen emekçinin olacak”, “İşçiler açken patronlara huzur yok”, “Patronların kölesi olmayacağız” sloganlarını attı.
Alkışlarla fabrikadan çıkan işçiler, fabrikanın giriş kapısına pankart astı.
Grev alanında konuşan DİSK Genel Sekreteri ve Birleşik Metal-İş Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu “Yemediler içmediler, gece uyumadılar saat 03.00’te bize tebligat getirip ‘Milli güvenlik gereği sizin greviniz yasaklanmıştır’ dediler” diyerek tepki gösterdi.
Patronun, işçilerin alım gücünü kaybetmesine hiç kulak asmadığını söyleyen Serdaroğlu, “Biz sizin Anayasa’ya aykırı, uluslararası sözleşmelere aykırı grev yasağınızı tanımıyoruz. İşveren Türkiye’nin allak bullak oluşunu, insanların yoksullaşmasını, işçilerin alım gücünü kaybetmesini hiç dikkate almıyor. Bugüne kadar bizim taleplerimize kulak tıkadı ve mücadeleyi biz onun karşısında sürdürmeye çalışırken bir gece vakti bizim karşımıza çıktılar” şeklinde konuştu.
