Tarımda destekleme modeli bir kez daha değişiyor. Yeni modelde çiftçiye mazot, gübre ve prim (fark ödemesi) desteği verilmeyecek. Bunun yerine Çiftçi Kayıt Sistemi’ne yaptıkları başvuruya göre arazi büyüklüğüne bakılmaksızın çiftçi başına en az 500, en fazla 1000 lira doğrudan ödeme yapılacak. Ayrıca puanlama sistemine geçilecek. Çiftçiler puanına göre destek alacak.
Kaldırılacak olan prim ödeme sistemini, yandaş medya ise ‘müjde!’ diyerek, “çiftçiye destek miktarı belli oldu”, “destek ödemeleri başlıyor” başlıklarıyla duyurdu.
Henüz 2019 üretim yılına ait destekleri açıklayamayan Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020 yılında uygulanacak ve ödemeleri 2021 yılında yapılacak puanlama sistemine geçiyor. Bu yeni sistemde her çiftçinin bir puanı olacak ve destekleri de bu puana göre alacak.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin gelecek Pazartesi veya Salı günü yeni destek sistemini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunması ve ondan sonra kamuoyuna açıklanması bekleniyor.
Sistemin adı kesinleşmedi
Bakanlığın üzerinde çalıştığı destekleme modelinin adı henüz kesinleşmedi. Üç isim üzerinde duruluyor. Birincisi, “Çiftlikte kal, teşvik al”, ikincisi, “Tarımsal Üretimde Kal, Teşvik Al” üçüncüsü de “Üretimde kal, Teşvik Al”. Bu üç isimden birisi yeni destekleme modelinin adı olacak. Bu hafta sonu isim kesinleştirilecek.
Çiftçi başına en az 500,en çok 1000 lira destek verilecek
Yeni destekleme modelinde arazi büyüklüğüne, üreteceği ürüne bakılmaksızın her çiftçiye Çiftçi Kayıt Sistemi’ne başvurusu tarihine göre 500 ile 1000 lira doğrudan ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında başvurarak hangi ürünleri ekeceğini bildiren çiftçiye sabit olarak 1000 (bin) lira doğrudan ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne 1 Ocak-31 Mart tarihleri arasında başvuran ve ekeceği ürünü bildirenlere ise çiftçi başına 500 lira ödenmesi öngörülüyor.
Çiftçi destek için puan toplayacak
Yeni destekleme sisteminde her çiftçinin bir puanı olacak ve alacağı destek bu puana göre hesaplanacak. Tarım ve Orman Bakanlığı, bitkisel üretimde her ürün veya ürün gurubu için bir puan belirleyecek. Çiftçiler son 3 yılda ektiği ürünlere göre puan toplayacak ve alacağı destek de bu puana göre olacak.
Bir örnekle açıklamak gerekirse, Tarım ve Orman Bakanlığı varsayalım ki, buğday veya hububata 1 puan, yağlı tohumlara 2 puan, pamuk ekimine 4 puan olacak şekilde tüm ürünler için puan belirledi. Çiftçinin son 3 yıldaki Çiftçi Kayıt Sistemi bildirimlerine bakılacak bu ürünlerden hangisini ekmişse ona göre puan toplayacak ve bu puana göre de destek alacak. Puanı yüksek olan çiftçi daha çok destek alacak.
Mevcut destekleme uygulamada nasıl ki her ürün için dekara mazot desteği farklı ödeniyorsa, bu sistemde de her ürün için farklı puan ve farklı destek ödemesi olacak.
Uygulama 2020’de, destek ödemesi 2021’de olacak
Adı henüz konulmamış yeni destekleme modeli Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından onaylanırsa ilk uygulaması 2020 yılında başlayacak ve ilk ödemelerin de 2021’de yapılması bekleniyor. Buna göre 2020’de 1 Eylül- 31 Aralık tarihinde Çiftçi Kayıt Sistemine bildirimlerde bulunan çiftçiler 1000 lira, 1 Ocak-31 Mart tarihlerinde başvuranlar ise 500 lira destek almaya hak kazanacak. Bunun ödemesi de 2021 bütçesinden yapılacak.
Desteklerin yüzde 40’ı kaldırılıyor
Yeni destekleme modeli ile kaldırılacak mazot, gübre ve prim destekleri toplam destekleme bütçesinin yüzde 40’ını oluşturuyor. 2018 üretim yılına ait ve 2019’da ödenen destekleme primi tutarı 3 milyar 456 milyon lira. Bu desteklerin yaklaşık yüzde 24’üne denk geliyor. 2018 yılına ait Mazot ve Gübre Desteklemeleri çerçevesinde, 2 milyon 126 bin 968 çiftçiye mazot desteği olarak 2.3 milyar lira, gübre desteği olarak ise yaklaşık 541 milyon lira destek ödendi. Mazot,gübre ve prim desteklerinin toplamı 6 milyar lira civarında.
Hayvancılıkta farklı bir model uygulanacak
Puanlama sistemi bitkisel üretimde uygulanacak. Hayvancılıkta da desteklerin sadeleştirilmesi bekleniyor. Hayvancılıkta bazı destekler kaldırılacak.Bazıları ise azaltılacak. Edindiğimiz bilgilere göre besilik erkek hayvan desteği kapsamında hayvanlarını bakanlık onaylı kesimhanede kestiren besicilere 200 başa kadar hayvan başına ödenen 250 liralık desteğin 100 liraya indirileceği ifade ediliyor. Besicilik bölgesi kapsamındaki illerde buzağı başına ödenen 200 lira ilave desteğin kaldırılması öngörülüyor. Soykütüğüne kayıtlı hayvan başına ilave desteğinde kaldırılması bekleniyor. Küçükbaş hayvan desteklerinin ise artırılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yerel seçim öncesi Van mitinginde küçükbaşta hayvan başına 25 lira olan desteğin 100 liraya çıkarılacağını söylemişti.
2019 destekleri eski sisteme göre ödenecek
Henüz açıklanmayan 2019 ürünü desteklemelerinin ise bütçeyi aşması nedeniyle bekletildiği, bazı destekler azaltılarak yakın zamanda açıklanması bekleniyor. 2019 üretim yılına ait destekler mevcut sisteme göre ödenecek.
Tarım Şurası öncesi açıklanması yanlış
Tarım ve Orman Bakanı Bakanlığı Ekim ayı sonuna doğru 3.Tarım Şurası düzenliyor. Bu kapsamda tarım desteklemeleri ile ilgili çalışmalar da yapılıyor. Uzmanlar, Tarım Şurası toplanırken öncesinde destekleme ile ilgili yeni bir modelin açıklanmasının çok yanlış olacağını ifade ediyor. Bu modelin Tarım ve Orman Şurası’nda tartışıldıktan sonra açıklanmasının daha doğru olacağını vurgulayan uzmanlar: “Madem kendi başınıza karar alıp açıklayacaksanız Tarım Şurası’nı niye topluyorsunuz? Hani tarımın gelecek 25 yılı planlanacaktı? Her şeyi bakanlık kendisi yapıyor. Şura’ya gerek yok” yorumunu yapıyor.
