İklim alanında faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, Maraş’ın Afşin ilçesinde planlanan “A Termik Santrali Genişletme Projesi”ne ilişkin yazılı bir açıklama yaparak projenin iptal edilmesini talep etti.
Mevcut santraller ve planlanan genişleme
Açıklamada, Afşin-Elbistan A ve B termik santrallerinin toplamda 8 ünitesi bulunduğu ve mevcut santrallerin çevreye ve halk sağlığına ciddi zararlar verdiği belirtildi. Buna rağmen, Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne toplam 688 MW kapasitede 2 ünitenin daha eklenmesinin planlandığı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 27 Aralık 2024’te bu ek üniteler için ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı’ verdiği bilgisi paylaşıldı.
Sivil toplum örgütleri, bölgenin yeni bir kömürlü termik santrali daha kaldıramayacağını vurgulayarak, mevcut ve planlanan santrallerin insan sağlığına ve ekosisteme verdiği zararları şu şekilde sıraladı:
• Yüksek Emisyon Değerleri: Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin emisyon verilerinin, yönetmelik sınırlarını sekiz kata kadar aştığı belirtiliyor. Karbonmonoksit (CO), Kükürt Dioksit (SO₂), Azot Oksitler (NOx) ve Toz (PM10) gibi emisyonlar, kalp ve solunum yolu problemlerinden kansere kadar pek çok hastalığa neden oluyor. Ek üniteler, mevcut kirliliğe ek hava kirliliği getirecek.
• Artan Kanser Vakaları: Sağlık Bakanlığı’na bağlı Elbistan Sağlık Grup Başkanlığı’nın verilerine göre, Afşin-Elbistan A Santrali’nin açılışını takiben bölgedeki kanser vakaları sekiz kat arttı.
• Erken Ölümler: İki santralin sağlık etkilerinin incelendiği modelleme çalışmasına göre, bu santraller kuruluşlarından 2020 yılına kadar 17.500 erken ölüme neden oldu. Eklenmesi planlanan iki ünitenin de tüm baca gazı filtreleri eksiksiz yapılsa bile 2.268 erken ölüme yol açacağı öngörülüyor. Sağlık etkilerinin toplam ekonomik maliyeti ise 88 milyar TL olarak hesaplanıyor.
• Su Kaynaklarına Etkisi: Santralin genişletilmesi, bölge halkını susuz bırakacak ve içme, kullanma ve sulama sularını tehlikeye atacak. ÇED Raporu’na göre, ek üniteler Afşin ilçesinin bir yılda tükettiği suyun sekiz katı su tüketecek.
• Toprak Kirliliği ve Tarımsal Verim: Bölgede yapılan akademik çalışmalar, santrale yakın topraklarda arsenik, kadmiyum, kurşun, çinko, mangan ve molibden gibi ağır metallerde ve iz elementlerde önemli artışlar olduğunu gösteriyor. Bu durum, halk sağlığını tehdit etmenin yanı sıra tarımsal verimin düşmesine ve geçim kaynaklarının azalmasına yol açıyor.
• İklim Değişikliği ile Mücadeleye Aykırılık: Kömür tüketimi, iklim değişikliğinin başlıca nedenlerinden biri olduğundan, yeni kömürlü termik santral kurmak, Türkiye’nin 2053 net sıfır karbon hedefi ile çelişiyor. Sağlıklı ve güvenli bir yaşam için yeni kömürlü termik santral projeleri iptal edilmeli.
İmzacı kurumlar
Açıklamada imzası bulunan sivil toplum örgütleri şunlardır: 350 Türkiye, Avrupa İklim Eylem Ağı, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Fosil Yakıtların Ötesi, Greenpeace Türkiye, Mekanda Adalet Derneği, Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği, Temiz Hava Hakkı Platformu, TEMA Vakfı, Türetim Ekonomisi Derneği, Yeşil Düşünce Derneği ve YUVA.
