Bolivya’da madencilik sektöründeki yasal düzenlemelere karşı greve giden kooperatiflere ve işçilere polis saldırarak 2 işçiyi öldürdü. Grev yapan işçilerin yanına giden İçişleri Bakanı Yardımcısı Rodolfo Illanes ise işçiler tarafından öldürüldü. Başkent La Paz’a 160 kilometre mesafedeki Panduro’da grev yapan işçilerle görüşmeye giden Bakan Yardımcısı önce kaçırıldı. Illanes, madenciler tarafından alıkonduktan sonra bir radyoya yaptığı açıklamada, serbest bırakılmasının koşulunun, hükümetin, yeni yasal düzenleme için madencilerle müzakereleri sürdürmesi olduğunu belirtmişti.
Eylemleri düzenleyen Maden Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (FENCOMIN) geçmiş dönemde ülkenin sözde “solcu” lideri Eva Morales’in önemli destekçilerindendi.
Maden Kooperatifleri orta burjuvaziyi temsil ediyor
Bolivya’daki maden kooperatifleri aslında Evo Morales ve partisi Sosyalizm Hareketinin (MAS) zamanında güçlenmiş işletmeler ve siyasi olarak da Morales’in müttefikleri ve oy tabanı olarak tanınıyorlar. Bolivya’da madenciliğin yüzde 70 kadarı özel şirketlerin elinde, çok küçük bir kısmını da devlet işletiyor.
Kooperatif madenlerinde çalıştırılan işçiler “gönüllü çalışanlar” olarak adlandırılıyor. Sözleşmeleri yok, güvenceleri yok, bir bölümü çocuk işçi ve bu çalışanların sadece yüzde 16’sına sigorta yapılmış durumda.
Maden Kooperatifleri’nin talepleri arasında kooperatiflere düşük özel elektrik tarifesi uygulanması, çok uluslu maden şirketleriyle ortaklık kurmalarının önündeki engellerin kaldırılması, kendilerinin seçeceği ve kooperatiflere özel bir bakan yardımcısının atanması ve çevre koruma yasalarından muaf tutulmak. Bu arada maden kooperatiflerinin özel şirketlerle çok sayıda anlaşması bulunuyor. Ancak bu konuda daha fazla imkan istiyorlar.
Kooperatifler, maden işçilerini kalkan olarak kullanıyorlar
Sosyolog Esteban Ticona maden kooperatiflerini şöyle nitelendiriyor: “Ülkeyi kandırıyorlar, Kooperatifçiler emekçi kılığına girmiş iş adamlarıdırlar, devletten oldukça çok ayrıcalık gördüler, şimdi daha fazlasını istiyorlar.”
Bolivya Komünist Partisi’nin 26 Ağustos tarihli bildirisi de oldukça sert eleştiriler içeriyor. Açıklamada “maden kooperatifi elitleri”nin, neoliberal model tarafından yaratıldığını ve bugünkü neoliberal hükümetin sosyal tabanını oluşturdukları belirtilerek, orta ölçekli şirket çıkarlarını savundukları; çok uluslu maden şirketlerinin, eski burjuva devletin yeniden örgütlenmiş hali olan mevcut hükümetin müttefikleri oldukları ifade ediliyor.
“Bu elitler ücretli maden işçilerini canlı kalkan olarak kullanıyorlar, onlara kendi haklarına karşı eylem yaptırıyorlar ve devletin polis güçleriyle çatışmaya zorluyorlar, bunu sömürülen sınıfın ve Bolivya halkının çıkarlarına karşı olarak yaptırıyorlar” denilen açıklamada, “Ölenler ücretli işçilerdir, çok uluslu şirketlerin müttefikleri olan bu orta sınıf madenci elitleri asla değildir” vurgusu da yapılıyor. Açıklama, Bolivya işçi sendikalarına maden işçilerinin haklarını savunma çağrısıyla son buluyor.
Görüldüğü gibi Bolivya’da orta sınıfı temsil eden Maden Kooperatifçileri kendi çıkarları doğrultusunda işçileri kullanarak, onlar üzerinden kendi kazançlarını ve ayrıcalıklarını genişletmeyi hedefliyorlar.
