İstanbul: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, firmaların, sokakta kağıt toplayan atık kağıt işçilerinden atık alması durumunda 140.000 TL ceza ödeyeceğini bildiren tebligatı, kağıt işçilerinin elindeki atığın düşük fiyattan alınmasına neden olurken, bu sektörle geçimini sağlayanların ekmeğine de taş koydu.
Bu düzenleme esas olarak 2005 yılında yürürlüğe konuldu. Ancak 2005 yılından bu yana denetim eksikliğinin de etkisiyle düzenleme gerçek hayatta karşılık bulmadı ve Suriyeli sığınmacıların da atık kâğıt toplamaya başlamasıyla artan atık kâğıt işçisi sayısı, bakanlığı yeniden harekete geçirdi.
Bu proje ile atıkları, sokaklarda sürekli gördüğümüz emekçi kâğıt toplayıcılarının yerine AB standartlarında firmaların yapması planlanıyor. Elbette ki çıkan her yeni yasada olduğu gibi bu yasada da emekçinin cebine kilit vururken egemenlerin rant sahalarını genişletiliyor… Her gün soğuğa, yağmura, kara aldırış etmeden kilolarca ağırlıktaki atıkları, çöpleri karıştırarak toplayan ve geçimini sadece buradan sağlayan kâğıt toplayan emekçiler, bu uygulamanın en mağdurları oldu. Bir de hiçbir yerde iş kapısı aralayamayan mülteciler. Bu alanla ilgili yapılan planları ve projeleri tam anlamıyla bilmesek bile, saldırıların amaçlarını ve hedefleneni tahmin etmemiz hiç zor değil; RANT!
Biz de konuyu biraz daha derinlikli tartışabilmek adına Geri Dönüşüm İşçileri Derneği Başkanı Dinçer Mendillioğlu ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
Mendillioğlu bu yasanın ilk olarak 2005’te Avrupa Birliği Uyum Yasağı gereği İsviçre standartlarına ve yasalarına göre yapıldığını bildirerek, “Yaklaşık sıfır atık projesi var. İsviçre’de, Norveç’te neredeyse atıklarının tamamını dönüştürüyorlar. Çok düşük bir miktarla Türkiye’ye de oraya dahil oldu. 2005’te bölgeye yönelik bir uygulama getirmeye çalıştılar. 2005 Ağustos’ta yasağı çıkarttılar. Ama pek uygulanmadı. 2011’de büyük üretici firmaların girmesiyle bu işin sektörel boyutu gün yüzüne çıktı ve yasa revize edildi. Ayrıca üçe ayrılıyor” dedi.
– Bu yasakları biraz açabilir misiniz?
– Birinci yasak atık tüketicisine; toplumda atığı her kim tüketiyorsa bu atıkları yetkisi olmayan kimseye veremez. Yani sokaktaki kağıt emekçilerine, apartman görevlisine veremez. Ancak yetkilendirmesi olan lisanslı kurum ve kuruluşlara verebilir. İkincisi ise; yetkilendirilmesi olmayan kişi ve kuruluşlar lisansı olmadığı sürece atık toplayamaz. İkincisi tamamen kağıt işçilerine yönelik. Üçüncü yasak ise; olur ya toplandı bu attıklar, herhangi bir işletme ve lisanlı firma bu atıkları alamaz. İlgili maddede sokaktan atık toplanması kesinlikle yasaktır.
Esas içler acısı olan durum ise, atık toplayıcılarının toplum için ciddi bir tehdit unsuru oluşturduğu algısını ön plana çıkarıyorlar. Güya taşıdıkları hastalıklardan, kılık kıyafetlerine kadar bir dizi gerekçe öne sürüyorlar. Bir de bu sektörde çok küçük yaşlarda ve yaşlı insanların çalıştığını öne sürüyorlar. Sözüm ona tamamen bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için harekete geçmişler yani.
– Peki, siz dernek olarak nasıl bir süreç başlatmayı düşünüyorsunuz konuya ilişkin?
– Sınıf hareketi içerisinde izleyebileceğimiz metotlar bu alanda birebir oturmuyor. Mesela bu alanda çalışan birçok işçiyi zor engelledik. İşçiler firmaları hedef almaktan ve direkt yakıp yıkmaktan yanaydılar. Ancak biz hakkımız olanı olması gerektiği gibi almaktan yanayız. Onun için mücadelede yol ve yöntem geliştirmek için kullanacağız tüm çabalarımızı. Ve işçileri de bu şekilde ikna ettik.
Basın açıklamaları yürüyüşler vs. düşünüyorduk ancak HDP ve CHP’nin meclise sunduğu soru önergesini duyunca biraz beklemeyi tercih ettik. Bu soru önergesinin ardından bakanlık bir açıklama yaptı ve kağıt alıcılarına kesilen para cezasını kaldıracağını duyurdu. Tabii bu durum sürecin bittiği anlamına gelmiyor, tam tersine özellikle de bizim için asıl süreç şimdi başlıyor. Dernek olarak işçilerin yanında olmaya ve mücadele etmeye devam edeceğiz. Önümüzdeki süreçte duruma göre eylem ve etkinliklerle sesimizi duyurmaya çalışacağız.
