Torunlar Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’nın inşaatında 10 işçinin iş cinayetinde yaşamını yitirmesiyle yeniden gündemin üst sıralarına tırmanan Türkiye’deki iş cinayetlerinin/kazalarının yüzde 90’ının kayıt dışında kalıyor.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR), Türkiye’de yaşanan iş kazaları/cinayetleri ve seri cinayetlere dönüşen işçi ölümleri ve işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında yaşanan sorunları ortaya koyan bir araştırma hazırladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa Birliği İstatistik Örgütü’nün (Eurostat) verilerinin kullanıldığı araştırma çalışma koşullarının işçiler için adeta ateşten gömlek olduğunu bir kez daha gösterdi.
Rapora göre, Türkiye’de her saat 80 ve yılda toplam 706 bin işçi iş kazası gerçeği ile yüzleşiyor ve her on iş kazasından yalnızca bir tanesi SGK kayıtlarına yansıyor. Son yayınlanan SGK istatistiklerinde 2012 yılı için iş kazası sayısı sadece 74 bin 871 iken TÜİK 2013 verilerine göre bu rakam 706 bin olarak görülüyor. İki veri arasında zamansal uyumsuzluk bulunsa da aradaki devasa fark kayıt dışı iş kazalarının ne kadar yüksek olduğunu ortaya koyuyor. TÜİK verilerine göre iş kazalarının sayısı SGK verilerinin yaklaşık 9.5 katı. Aynı veriye göre her 100 kayıtlı iş kazasının yaklaşık 1’i ölümlü olarak gerçekleşiyor. Söz konusu oran TÜİK verilerine yansıtıldığında 2002 yılı için iş cinayetinde kaybettiklerimizin olası sayısı 7 bine kadar ulaşıyor.
2002-2005 yıllarında ortalama kayıtlı iş cinayeti sayısı 898 iken 2006-2012 yıllarında bu sayı 3’te 1 artarak bin 223’e ulaştı. Bu veriler son 10 yılda 11 bin 282 kişinin iş kazalarında öldüklerini gösteriyor.
Çalışma Koşulları İşçinin Ruhsal Dengesini Bozuyor
İşe bağlı sağlık problemi yaşayanların sayısı 895 bin kişi. Çalışanların yüzde 80’i fiziksel sağlığını, yüzde 9’u ruhsal sağlığını olumsuz etkileyecek etmenlerle birlikte çalışıyor. Yüzde 19 kaza riski ile çalışırken, yüzde 14 kimyasal madde, toz duman veya zararlı gazlara muhatap kalıyor. Yüze 15 ise zor duruş şekline veya harekete maruz kalıyor. Her 100 çalışandan 7’si zaman baskısı ve aşırı çalışma yükünün basıncı altında ruhsal sorunlar yaşıyor.
2012-2013 dönemi arasında iş kazası sonucunda 3 gün ve üzeri iş yerinden uzak kalacak şekilde yaralananların sayısı 299 bin, işe bağlı meslek hastalığı sonucunda aynı sürelerle işten uzak kalanların sayısı 162 bini buluyor.
Verilere göre, geçirmiş olduğu kaza/sağlık sorunu nedeniyle yeniden işe başlayabileceğini düşünmeyenlerin sayısı sadece 1 yıl içinde, iş kazası geçirenler için 9 bin, işe bağlı sağlık sorunu yaşayanlar da 117 bin kişiye ulaşıyor.
Buna karşın, kayıt dışı işlemlerden dolayı, bugüne kadar kalıcı iş görmezlik sorunu yaşayanlar arasında SGK’dan gelire sahip olanların sayısı sadece 62 bindir.
Madenciler ise en çok iş kazası yaşayan ve en çok sağlık sorunu yaşayan meslek grubunu oluşturuyor. Her 10 maden işçisinden biri yıl içinde iş kazasına muhatap kalırken, her 20 işçiden biri işe bağlı sağlık sorunu ile karşılaştı.
Ölümler Çin’den 6 Kat, ABD’den 361 Kat Fazla
Raporda yer alan verilere göre, Türkiye’de milyon ton taş kömürü üretimi başına düşen ölüm sayısı Çin’den 6 kat, ABD’den ise 361 kat daha fazla düzeyde bulunuyor. Sektörde iş kazası oranı 2002-2012 döneminde 2,5 kat artış gösterdi. İş kazalarında madencilik sektörün payı, 2002-2008 döneminde yüzde 8 düzeyindeyken, 2009-2012 döneminde bu oran yüzde 13’e yükseldi.
Türkiye AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında ölümlü iş kazalarında açık ara önde. AB üyesi 27 ülke için ortalama ölümlü iş cinayeti oranı istihdam edilen 100 bin kişi başına 2,1 düzeyindeyken, Türkiye’de bu oran 14,3 ile yedi katını buluyor. (İzmir’den bir Ö-G okuru)
