Van’ın Erciş ilçesinde bulunan ve 13 Temmuz 1930’da binlerce Kürdün toplu bir şekilde katledildiği Geliyê Zîlan’da (Zilan Vadisi), bulunan çayın üzerinde inşa edilen Koçköprü Barajı’nda su seviyesi düşürülmesi üzerine 12 Aralık 2022’de çok sayıda insan kemiği ortaya çıktı.
Van Barosu İnsan Hakları Merkezi öncülüğünde İnsan Hakları Derneği (İHD), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Van Şubeleri ile Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Van Temsilciliği ve Van Tarihi Eserleri Koruma Araştırma Geliştirme Derneği (Çev-Der), 22 Aralık’ta bölgeye giderek incelemelerde bulundu.
Yapılan inceleme ve bulgular sonucunda avukatlar, kıyıya vuran kemiklerin toplatılması ve incelemesi için Erciş Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvuruda bulundu.
‘Yüzlerce kemik vardı’
İHD Van Şube Yöneticisi Avukat Jiyan Özkaplan, “Zilan Deresi etrafında yüzlerce köy ve Koçköprü Barajı var. Kemikler bu alanda ortaya çıktı. 6 kişilik heyet olarak kemiklerin bulunduğu alana gittik. Baraj suyunun kuruduğu yere doğru adım atar atmaz kemiklerle karşılaştık. Hem yüzeyde hem de toprağı açtığımızda kemikler görüldü. Çok fazlaydı. Yüzlerce, belki daha fazlaydı çünkü daha ileriye gidemedik. Birkaç fotoğraf aldık, video çekip incelemelerde bulunduk” diye belirtti.
‘Kemikler hala ulu orta duruyor’
Ortaya çıkan kemiklerin insanlara ait olduğunu belirten Özkaplan, “Bulduğumuz kemikler, kafatası, insana ait çene, omurga ve uyruk kemikleriydi. Kemikleri kayıt altına aldıktan sonra Erciş Cumhuriyet Başsavcılığı’na ihbar dilekçesi sunduk. Savcılıkla bir görüşmede gerçekleştirdik. Görüşmede durumu anlatarak, çektiğimiz fotoğrafları gösterdik, kemiklerin koruma altına alınmasını gerektiğini ifade ettik. Çünkü kemiklerin kimlere ait olduğu bilmiyoruz. Savcılığa 22 Aralık 2022 tarihinde müracaatta bulunduk ancak henüz bir bilgi alamadık. Kemikler de halen ulu orta yerde duruyor. Normalde ihbarda bulunmadan savcılık bizzat resen soruşturma açmalıydı. Ancak savcılık yerine bizler harekete geçiriyoruz. İki hafta geçmesine rağmen henüz hiçbir karar, soruşturma veya bölgeyi korumaya alan tedbir alınmış değil” dedi.
‘Zilan Katliamı’nda yaşamını yitirenler olabilir’
İlgili savcılığın bir an önce kemikleri toplatma kararı verip, incelenmesi gerektiğine dikkat çeken Özkaplan, şöyle dedi: “Kemiklerin kimlere ait oldukları ivedilikle soruşturulması gerekiyor. Erdîş ve bölgede daha fazla kemik olma ihtimali yüksek. Bu da toplu mezar demektir. Bu kemikler Zilan Katliamı’nda yaşamını yitirenlerin kemikleri olabilme ihtimali de var.”
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Van Milletvekilli ve Eş Genel Başkan Yardımcısı Tayip Temel, kemikleri Meclis gündemine taşıdı. Verilen Meclis Araştırma önergesinde, bölgede yaşanana Zilan Katliamı hatırlatılarak, gün yüzüne çıkan kemiklerin incelenmesini istedi. (MA)
